آداب، زمان و کیفیت زیارت قبور مؤمنان

آداب، زمان و کیفیت زیارت قبور مؤمنان: ١ـ زائر رو به قبله قرار مى گیرد و دست روى قبر مى گذارد چنان که از دو روایت عبدالرحمن بن ابى عبدالله و محمّد بن احمد بن یحیى به دست مى آید. ۲ـ هفت مرتبه سوره انا انزلناه بخواند چنان که در روایت «اشعرى» گذشت. در بعضى از روایات اشاره به سوره حمد نیز شده است و مناسب است در صورتى که توفیق رفیق او گردد از سوره هاى دیگر قرآن براى شادى روح آن میّت مانند «یس»، «مُلک» و «واقعه» استفاده کند. ۳ـ این دعا را بخواند:

اَلسَّلاٰمُ عَلىٰ اَهْلِ الدِّیٰارِ مِنَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُسْلِمینَ، اَنْتُمْ لَنٰا فَرَطٌ، وَنَحْنُ اِن شٰآءَ اللهُ بِکُمْ لاٰحِقُونَ.

سلام بر اهل این خانه هاى (خاموش) از مؤمنان و مسلمانان آن شما بر ما پیشى گرفتید و ما نیز هرگاه خدا بخواهد به شما ملحق مى شویم.

همان گونه که از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است.

۴ـ بگوید:

اَللّـٰهُمَّ رَبَّ هذِهِ الْأَرْوٰاحِ الْفٰانِیَةِ، وَالْأَجْسٰادِ الْبٰالِیَةِ، وَالْعِظـٰامِ النَّخِرَةِ الَّتى خَرَجَتْ مِنَ الدُّنْیٰا وَهِىَ بِکَ مُؤْمِنَةٌ،

خدایا اى پروردگار این ارواح فنا شده و جسم هاى از هم پاشیده و استخوان هاى پوسیدهاى که از دنیا رفته اند در حالى که به تو ایمان دارند،

اَدْخِلْ عَلَیْهِمْ رَوْحاً مِنْکَ، وَسَـلاٰمـاً مِنّى.

رحمت تازه اى از جانب خود و سلامى از جانب من به آنان برسان.

از امام حسین (علیه السلام) نقل شده که هر کس داخل قبرستان شود و این دعا را بخواند خداى متعال به عدد خلقش، از زمان خلقت آدم تا قیامت براى او حسنه مى نویسد. ۵ـ از امیرمؤمنان (علیه السلام) نقل شده که هر کس داخل قبرستان شود و بگوید:

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحیمِ،

به نام خداوند بخشنده مهربان،

اَلسَّلاٰمُ عَلىٰ اَهْلِ لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ، مِنْ اَهْلِ لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ،

سلام بر پیروان کلمه «لا اله الّا الله»، از جانب پیروان کلمه «لا اله الّا الله»،

یٰا اَهْلَ لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ، بِحَقِّ لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ، کَیْفَ وَجَدْتُمْ قَوْلَ لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ، مِنْ لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ،

اى پیروان کلمه «لا اله الا الله»، چگونه یافتید قول «لا اله الا الله» را، از جانب پیروان کلمه «لا اله الا الله»،

یٰا لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ، بِحَقِّ لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ، اِغْفِرْ لِمَنْ قٰالَ لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ،

اى معبودى که جز تو خدایى نیست، به حق کلمه «لا اله الا الله» گویندگان «لا اله الا الله» را بیامرز،

وَاحْشُرْنٰا فى زُمْرَةِ مَنْ قالَ لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ، عَلِىٌّ وَلِىُّ اللهِ.

و ما را در گروه گویندگان «لا اله الا الله» «محمّد رسول الله»، «على ولى الله» قرار ده

خداوند ثواب بسیاربراى او و پدر و مادرش مى نویسد. ۶ـ زیارت قبور مؤمنان در روز پنجشنبه فضیلت خاصّى دارد و بهترین زمان براى زیارت طبق بعضى از روایات ساعت قبل از طلوع آفتاب است. و زیارت قبور در شب کراهت دارد چنان که در «دعوات راوندى» از رسول خدا خطاب به ابوذر آمده است. ۷ـ محمّد بن مسلم مى گوید: خدمت امام صادق (علیه السلام) عرض کردم که مردگان را زیارت کنیم؟

فرمود: آرى! گفتم: آیا آنها مى فهمند که ما به زیارت آنها رفته ایم؟ فرمود: آرى! به خدا قسم که آنها مى فهمند و شاد مى شوند و با شما انس مى گیرند. عرض کردم: وقتى به زیارتشان رفتیم چه بگوییم؟ فرمود: بگو:

اَللّـٰهُمَّ جٰافِ الْأَرْضَ عَنْ جُنُوبِهِمْ، وَصٰاعِدْ اِلَیْکَ اَرْوٰاحَهُمْ، وَلَقِّهِمْ مِنْکَ رِضْوٰاناً،

خدایا خالى کن این زمین را از (فشار بر) پهلوهایشان، و ارواح آنان را به سویت بالا بر، و آنان را از خشنودیت برخوردار ساز،

وَاَسْکِنْ اِلَیْهِمْ مِنْ رَحْمَتِکَ مٰا تَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُمْ، وَتُونِسُ بِهِ وَحْشَتَهُمْ، اِنَّکَ عَلىٰ کُلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ.

آن مقدار از رحمتت که تنهاییشان را برطرف ساخته و در وحشت با آن انس گیرند را در جوارشان قرار ده، زیرا که تو بر هر کارى توانایى.

۸ـ «ابن قولویه» از صفوان جمّال از امام صادق (علیه السلام) نقل مى کند که فرمود: رسول الله به اتّفاق جمعى از یاران خود، پیوسته عصر روز پنج شنبه وارد قبرستان بقیع مى شد و خطاب به اهل قبور سه مرتبه «اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَهْلَ الدِّیارِ» و سه بار هم «رَحِمَکُمُ اللهُ» مى فرمود. ۹ـ در روایات وارد شده که اگر براى قبور مؤمنین یک قبرستان یازده بار سوره «قل هو الله احد» خوانده شود به عدد اموات آن جا، خداوند به زائر ثواب مى دهد. ١۰ـ اگر مى خواهد قرآن تلاوت کند مى تواند سوره «یـس» را انتخاب کند که هم باعث تخفیف بر اهل قبور مى شود و هم به عدد آنها براى تلاوت کننده، حسنه نوشته مى شود. یادآورى: در بخش دهم این کتاب (بخش احکام و آداب مربوط به مردگان) در ارتباط با «خیرات براى اموات» روایات جالبى آمده است، به آن جا مراجعه شود.