بخش چهارم: آداب نیابت در زیارت

بخش چهارم: آداب نيابت در زيارت شکّى نیست که نیابت در زیارت یا اهداى ثواب چه براى انسان زنده و چه اموات و گذشتگان مستحب است و ثوابش به «منوب عنه» (کسى که زائر محترم به نیابت او زیارت مى کند) مى رسد و به یقین نائب هم از آن بهره مند مى گردد، و روایات متعدّدى بر آن دلالت دارد از جمله:

١ـ داوود صرمى در حدیث معتبرى مى گوید: خدمت امام حسن عسکرى (علیه السلام) عرض کردم: من به زیارت پدر بزرگوارت رفتم و ثوابش را به شما هدیه کردم، فرمود: «براى تو از جانب خدا اجر و ثواب عظیم و از جانب ما حمد و ثناست». ۲ـ ابراهیم حضرمى مى گوید: در مدینه با امام موسى کاظم (علیه السلام) که میان منبر و قبر رسول الله نشسته بودند ملاقات کردم ; خدمتش عرض کردم: وقتى از وطن عازم سفر حج مى شدم بعضى مرا سفارش کرده بودند که هفت دور طواف و دو رکعت نماز به نیابت آنها بجا آورم، ولى من یادم رفت. وقتى برگردم نمى دانم چه به آنها بگویم. فرمود: «هنگامى که به مکّه مشرّف شدى اگر پس از بجا آوردن مناسک حج، هفت دور طواف مى کردى و دو رکعت نماز مى خواندى ومى گفتى:خدایا من این طواف و دو رکعت را از طرف پدر، مادر، همسر، فرزندان، دوستان و همه همشهریانم بجا آورده ام چنان چه پس از برگشت به هر کدام آنها مى گفتى: من به نیابت شما طواف بجا آوردم و دو رکعت نماز خواندم در گفتارت صادق بودى، همچنین در مدینه پس از انجام وظایف خود، اگر دو رکعت نماز بخوانى سپس بالاى سر رسول گرامى (صلى الله علیه وآله) بایستى و بگویى:

اَلسَّلاٰمُ عَلَیْکَ یٰا نَبِىَّ اللهِ مِنْ اَبى وَاُمّى، وَزَوْجَتى وَوَلَدى وَحٰامَّتى، وَمِـنْ جَمیعِ اَهْلِ بَلَدى، حُرِّهِمْ وَعَبْدِهِمْ، وَاَبْیَضِهِمْ وَاَسْـوَدِهِمْ.

سلام بر تو اى نبى خدا، از جانب پدر و مادر و همسر و فرزند و خویشانم و از جانب تمامى هم شهریهایم، آزاد و برده شان و سفید و سیاهشان.

و پس از بازگشت به هر کدام از اهل شهرت بگویى که من به نیابت تو به پیامبر سلام دادم (و دو رکعت نماز خواندم) راست گفته اى». ۳ـ در روایت دیگرى مى خوانیم که از بعضى از ائمّه طاهرین (علیهم السلام) سؤال کردند درباره کسى که دو رکعت نماز مى خواند یا یک روز روزه مى گیرد و یا حج یا عمره اى بجا مى آورد یا رسول گرامى و یا یکى از ائمّه (علیهم السلام) را زیارت مى کند و ثواب آن را به پدر و مادر یا برادر دینى خود هدیه مى کند، آیا براى خود او نیز ثوابى هست؟ فرمود: ثواب آن عمل به «منوب عنه» (پدر یا مادر یا برادر دینى) مى رسد بدون آن که چیزى از ثواب خودش کاسته شود!